ประวัติความเป็นมาของบ้านผาฮี้  ราวปี พ.ศ. ๒๔๖๕ แต่เดิมบ้านอาข่าผาฮี้ ได้อพยพมาจากแคว้นสิบสองปันนา ในประเทศจีน มาตั้งถิ่นฐานอยู่ในประเทศพม่ารัฐฉานประมาณ ๒๐ ปี ต่อมาได้ย้ายมาอยู่ที่บ้านป่าก่ออยู่ตรงข้ามบ้านผ้าขาวประเทศพม่ามีอาชีพทำไร่เลื่อนลอย ต่อมาไม่นานก็ได้เกิดสงครามโลกครั้งที่ ๒ชาวบ้านจึงได้อพยพจากบ้านป่าก่อ ปี พ.ศ. ๒๔๘๕   ย้ายถิ่นฐานมาอยู่บ้านห้วยน้ำริน บริเวณสร้างเจดีย์พระนเรศวรปัจจุบัน ซึ่งมีชาวบ้านมาอาศัยอยู่ประมาณ ๑๑  ครอบครัว ชาวบ้านยังยึดอาชีพ ทำไร่เลื่อนลอย และเลี้ยงสัตว์ จนประมาณ ๗ ปี พื้นที่ทำกินลดน้อยลง สภาพพื้นที่ก็ไม่สมบูรณ์ ลำบากในการทำมาหากินจึงมีความคิดที่จะหาถิ่นที่อยู่ใหม่  ปี พ.ศ. ๒๕๐๔   โดยมี นาย อาเพียว พรจรัสโชติ ( เชอมือ ) และนางอาบะพรจรัสโชติ(เชอมือ)สองสามีภรรยาจึงได้พาครอบครัวและพี่น้องประมาณ ๗ ครอบครัวมาก่อตั้งหมู่บ้านใหม่บ้านจะโคอาข่า คือมาตั้งถิ่นฐานครั้งแรกของหมู่บ้านผาฮี้   การทำมาหากินทำสวนทำไร่ ปลูกฝิ่น ทำการค้าขายไม่ค่อยดี ผู้นำหมู่บ้านกับราษฎรในหมู่บ้านได้ปรึกษาหารือกันว่าขยับตั้งถิ่นฐานเพื่อจะได้เป็นสิริมงคลกับหมู่บ้านจากนั้นได้ขึ้นมาตั้งถิ่นฐานอยู่  ณ ที่ตั้งหมู่บ้านผาฮี้ปัจจุบัน  เพราะเหมาะสำหรับปลูกข้าวปลูกฝิ่น ต่อมาปี พ.ศ. ๒๕๐๙  ได้มีชาวบ้าน จำนวน ๑๐   หลังคาเรือนมาอาศัยอยู่ด้วยซึ่งเป็นญาติพี่น้อง  ต่อมาปีพ.ศ. ๒๕๑๑ มีชาวบ้านจากบ้านแม่หม้อและบ้านพญาไพรย้ายเข้ามา ประมาณ ๒๖  หลังคาเรือน ต่อมาอีก ๒ ปี มีประชากรย้ายมาจากบ้านแม่หม้ออีก ประมาณ ๒๐   หลังคาเรือน ชาวบ้านประกอบอาชีพปลูกฝิ่น ทำไร่ข้าวโพด  ข้าว   ถั่วเหลือง เมื่อประชากรเพิ่มขึ้นเรื่อยๆทำให้มีพื้นที่ทำกินไม่เพียงพอต่อความต้องการของชุมชนชาวบ้านส่วนหนึ่งจึงได้ย้ายออกไปอยู่ที่อื่น เช่นอำเภอเชียงแสนประมาณ๒๐ หลังคาเรือน อำเภอแม่สรวย  ๕ หลังคาเรือน และจังหวัดตากประมาณ ๑๕ หลังคาเรือน ผู้นำหมู่บ้านผาฮี้คือ นายอาเพียว พรจรัสโชติ ( เชอมือ ) ซึ่งได้เสียชีวิตแล้ว   ผู้นำหมู่บ้านคนปัจจุบันคือ   นายสรพงษ์  พรจรัสโชติ(เชอมือ) ซึ่งเป็นบุตรชายคนสุดท้องของนายอาเพียวและนางอาบะรับสืบทอดเป็นผู้นำต่อจากบิดา ที่มาของบ้านผาฮี้ เมื่อย้ายเข้ามาอยู่แรกๆชาวบ้านจะเรียกบ้านผาฮี้ปัจจุบันว่า บ้านจะโคอาข่า หมายถึงดอยช้างมูบ ซึ่งเป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ และเป็นที่เคารพบูชา ของชาวบ้าน ต่อมาได้เปลี่ยนชื่อหมู่บ้านผาฮี้   เนื่องจากมีชาวพื้นที่ราบขึ้นมาเที่ยว   และพบว่ามีต้นไม้ชนิดหนึ่งที่รับประทานได้มีจำนวนมาก  คือ   ไม้เสี้ยวป่า(ภาษาพื้นเมือง   เรียกว่า ต้นผักฮี้)   ประกอบกับมีหน้าผามาก   ชาวพื้นราบในบริเวณนั้น    จึงเรียกหมู่บ้านนี้ว่า   บ้านผาฮี้ตั้งแต่นั้นมาจนถึงปัจจุบัน สภาพแวดล้อมบ้านผาฮี้มีความเป็นอยู่ที่ดีกว่าอดีต เพราะอดีตหมู่บ้านแห่งนี้ เคยเป็นหมู่บ้านที่มีการลำเลียงหัวเชื้อเพื่อผลิตยาเสพติด และปลูกฝิ่นเป็นอาชีพหลักในการดำรงชีพ ปัจจุบันปลูกกาแฟ อาราบีก้า เป็นอาชีพหลัก มีรายได้เข้ามาในหมู่บ้านผาฮี้ ในแต่ละปีมีรายได้จากการขายกาแฟ ไม่ต่ำกว่า ๓ ล้านบาท แต่เดิมบ้านผาฮี้ เป็นหมู่บ้านบริวารของบ้านดงม่วงคำ  ตำบลโป่งผา  พ.ศ.   ๒๕๒๗  ได้ตั้งชื่อหมู่บ้านเป็นหมู่บ้านที่ถูกต้องตามกฎหมาย  ชื่อหมู่บ้านผาฮี้  หมู่ที่   ๑๗  ตำบลโป่งผา  ต่อมาเมื่อปี   พ.ศ.  ๒๕๓๓  ทางอำเภอแม่สายได้ตั้งตำบลใหม่  คือตำบลโป่งงาม   หมู่บ้านผาฮี้ก็เลยอยู่ในเขตของตำบลโป่งงามที่อำเภอประกาศตั้งแต่นั้นมา  พ.ศ. ๒๕๒๗   ได้จัดตั้งเป็นหมู่บ้าน ปชด. ชาวบ้านได้เลือก นายวิชัย พรถาวรทรัพย์ (นายสะเคอะ  เชอมือกู่)   ได้เป็นผู้ประสานงานระหว่างหมู่บ้านกับหน่วยงานทางราชการ พ.ศ. ๒๕๒๘  ได้เกิดเหตุไฟไหม้ บ้านเรือนของราษฎรบ้านผาฮี้รวมทั้งหมด   ๒๔  หลังคาเรือน  ทั้งนี้ได้รับความช่วยเหลือจากศูนย์พัฒนาและสงเคราะห์ชาวเขาและหน่วยงานราชการต่างๆในการก่อสร้างบ้านเรือนและเครื่องนุ่งห่ม  ๑   พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๓๑ ทางราชการ ได้จัดตั้งหมู่บ้าน ถาวรอย่างเป็นทางการ เป็นหมู่บ้านผาฮี้ หมู่ที่ ๑๐ ต. โป่งงาม อ. แม่สาย จ. เชียงราย และพ.ศ. ๒๕๓๑บ้านอาข่าผาฮี้ได้เข้าอยู่ในเขตพื้นที่ โครงการพัฒนาดอยตุง และเขตปกครองอำเภอแม่สาย ต. โป่งงาม